Rejestracja znaku towarowego w Polsce – dlaczego warto zastrzec znak towarowy i koszty rejestracji w Urzędzie Patentowym RP

Zarejestrowany i chroniony znak towarowy jest kluczem do zabezpieczenia marki firmy. Stanowi również gwarancję, że konkurencja nie powieli, niekoniecznie w sposób zamierzony, naszych pomysłów na oznaczenie biznesu. Rejestracja znaku towarowego zapewni oznaczeniu przedsiębiorstwa unikalność i stanowi jedną ze składowych drogi do budowania solidnego wizerunku firmy.

W Polsce rejestracja znaku towarowego odbywa się za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP. W tekście omówię proces uzyskania wyłącznego prawa do korzystania ze znaku towarowego oraz płynące z tego korzyści, a także na co warto zwrócić uwagę przy składaniu wniosku.

Czym jest znak towarowy i czy każda nazwa lub logo firmy się na niego nadaje?

Zgodnie z art. 120 ustawy Prawa własności przemysłowej znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które spełnia w łącznie dwa warunki:

• umożliwia odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innego przedsiębiorstwa;
• być możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Znak towarowy to oznaczenie, które służy odróżnieniu konkretnych produktów lub usług danego przedsiębiorcy w handlu. Może być nim:

• wyraz – włącznie z nazwiskiem (np. logo naszej Kancelarii Pałucki & Szkutnik);
• rysunek (np. charakterystyczny kształt logo Toyoty);
• litera (np. literka „N” w logo Netflixa);
• cyfra (np. liczba 11 wpisana w logo Eleven Sports);
• kolor (np. odcień pomarańczowego dla Allegro);
• forma przestrzenna – w tym kształt towaru lub opakowania (np. charakterystyczny zarys kształtu szklanej butelki Pepsi);
• dźwięk (np. ryk lwa wytwórni MGM)

Znak nie powinien stanowić pospolitego w danej branży hasła. Przykładowo, próba rejestracji znaku towarowego „drukarki i komputery” dla sklepu branży elektronicznej zakończy się z całą pewnością odmową rejestracji. Znak towarowy powinien posiadać jakiś charakterystyczny – „fantazyjny” element, gdyż ma on być gwarantem, że będzie stanowić jednoznaczne wyróżnienie danej usługi lub produktu w określonej branży.

Złożenie wniosku i koszt rejestracji znaku towarowego w Polsce

Jeśli naszym celem jest zapewnienie ochrony znaku towarowego na terenie Polski, powinniśmy zgłosić wybrane oznaczenie do Urzędu Patentowego RP. Zgłoszenia możemy dokonać osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika. Może nim być np. adwokat, radca prawny lub rzecznik patentowy. Zgłoszenia dokonuje się albo w siedzibie Urzędu (mieści się na al. Niepodległości 188/192, 00-950 Warszawa), pocztą albo elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego RP. W tym ostatnim przypadku będzie konieczne założenie konta na platformie.

W składanym wniosku należy określić znak towarowy i wskazać towary, dla których znak ten jest przeznaczony (art. 138), a także przedstawić znak towarowy w odpowiedni sposób:

• gdy jest literą, cyfrą, napisem, rysunkiem lub kompozycją kolorystyczną, należy go w tej postaci zamieścić w podaniu;
• gdy ma formę przestrzenną, należy go wyrazić w postaci rysunku lub fotografii;
• gdy jest hologramem, należy go wyrazić w postaci jednego lub kilku wizerunków ukazujących cały jego efekt hologramowy;
• gdy jest znakiem dźwiękowym, powinno się wyrazić go tak, aby możliwe było jego odtworzenie (np. nuty);
• gdy składa się z kilku odrębnych części przeznaczonych do łącznego używania, trzeba przedstawić je obok siebie;
• gdy składa się z pojedynczego wizerunku ukazującego jego położenie na towarze – trzeba przedstawić w sposób, który odpowiada rzeczywistemu rozmieszczeniu.

Ponadto w składanym wniosku należy zawrzeć:

• dowody opłaty np. za pełnomocnictwo;
• dowód pierwszeństwa, jeśli ubiega się o przyznanie uprzedniego pierwszeństwa;
• regulamin znaku, kiedy ubiega się o zgłoszenie wspólnego znaku towarowego – osoby uprawnione do używania znaku, właściwości, które mają być certyfikowane znakiem, sposób nadzorowania, zasady używania znaku (art. 138 ust. 7);
• egzemplarze informatycznego nośnika danych, kiedy znak jest dźwiękowy;
• fotografię, kiedy we wniosku zamieszczony znak jest choćby w części w postaci rysunku lub rysunków albo kompozycji.

UWAGA! Jedno zgłoszenie może dotyczyć jedynie jednego znaku!  

Co do zasady zgłoszenie zostaje uznane za dokonane w dniu zgłoszenia. Konieczne opłaty za zgłoszenie znaku towarowego wiążą się z kosztami 400 lub 450 zł – w zależności czy wybierze się zgłoszenie drogą elektroniczną czy papierową. Opłata za każdą kolejną klasę towarową wynosi 120 zł (określeniu klasy towarowej służy Klasyfikacja nicejska), za oświadczenie o korzystaniu z pierwszeństwa – 100 zł, a za pełnomocnictwo – 17 zł.  Natomiast opłata za pierwszy okres ochronny wynosi 400 zł. 

Proces rozpatrywania wniosku przez Urząd Patentowy i jak długo trwa ochrona znaku towarowego?

Zgłaszający może dokonywać zmian we wniosku tylko do momentu wydania decyzji. Wiąże się to z ewentualnymi uzupełnieniami lub poprawkami. Do tego czasu można również złożyć wniosek o usunięcie oznaczeń, które zostały wymienione powyżej – szczególnie takich, które stanowią bezwzględną przeszkodę w rejestracji znaku. Jeśli poprawki zostaną wniesione po wszczęciu postępowania przez Urząd Patentowy, odmawia on wtedy ich przyjęcia (art. 144¹). Jednocześnie UP może wezwać do usunięcia usterek lub braków. Przy braku ich uzupełnienia/usunięcia Urząd umorzy postępowanie. Podobnie sytuacja wygląda, jeśli do 14 dni nie zostaną uzupełnione stosowne opłaty.

W wypadku, gdy Urząd uzna, że we wniosku występują bezwzględne przesłanki odmowy udzielenia prawa ochronnego, odmówi on udzielenia prawa ochronnego. W innym wypadku UP uznaje możliwość rejestracji znaku towarowego i informuje o tym fakcie w Biuletynie Urzędu Patentowego. Od tej chwili pozostałe podmioty mają możliwość wniesienia sprzeciwu w ciągu 3 miesięcy. W sytuacji, kiedy Urząd Patentowe dowie się o okolicznościach uniemożliwiających rejestrację znaku, wydaje wniosek odmowny, a kiedy nic takiego się nie stanie udziela prawa ochronnego.

UWAGA!  Jeśli po wydaniu prawomocnej decyzji, kiedy znak towarowy zostanie wpisany do rejestru znaków towarowych, wpłynie zgłoszenie sprzeciwu, to UP może odmówić udzielenia prawa ochronnego w zakresie, w którym sprzeciw jest zasadny.

Pierwszy okres ochronny wynosi 10 lat, a opłata za każdą klasę towarową wynosi 400 zł. Termin, w jakim Urząd udziela prawa ochronnego to zazwyczaj około 6 miesięcy.  

Jakie są bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP?

Przedstawione w ustawie przeszkody stanowią kategorie, które dotyczą relacji między oznaczeniem a towarami lub usługami objętymi zgłoszeniem, a wiążą się z prawami osób trzecich. Co ważne składane wnioski o rejestracje znaków towarów są pod tym kątem badane przez Urząd Patentowy przed przyjęciem takiego wniosku. Reasumując – przyjęty już wniosek nie może zostać odrzucony na podstawie przeszkód bezwzględnych. 

Wszystkie przeszkody bezwzględne wymienia art. 129¹ ustawy Prawa własności przemysłowej. Wymienię tylko kilka przykładowych. Kiedy zatem oznaczeniu nie zostanie udzielone prawo ochronne?

• temu, które nie może być znakiem towarowym, czyli nie posiada cech wymienionych art. 120 ustawy;
• nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone;
• składa się wyłącznie z elementów języka potocznego lub zwyczajowo używanych i utrwalonych w praktykach handlowych;
• zostało zgłoszone w złej wierze (np. tylko po to, aby uniemożliwić konkurencji używania tego znaku);
• jest sprzeczne z porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami;
• ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd (np. co do charakteru albo pochodzenia geograficznego).

Jakie są przeszkody względne w udzieleniu ochrony znaku towarowemu?

W terminie do 3 miesięcy od daty zgłoszenia znaku towarowego może zostać wniesiony sprzeciw przez (art. 152¹⁷ ustawy):

• uprawnionego do wcześniejszego znaku towarowego,
• uprawnionego z wcześniejszego prawa osobistego lub majątkowego,
• osoby uprawnionej do wykonywania praw wynikających z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego.

Sprzeciw może zostać wniesiony na podstawie jednej z przeszkód wymienionych w art. 132¹ ustawy Prawo własności przemysłowej. Znak towarowy nie zostaje zastrzeżony wtedy, między innymi, dlatego że:

• jego używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich;
• jest identyczny ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów;
• jest identyczny lub podobny do znaku, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych lub podobnych towarów lub jeśli w wypadków podobnych zachodzi prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd (dwa podobne do siebie znaki);
• jest identyczny lub podobny do znaku towarowego, który przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego był w Polsce powszechnie znany i używany, jako znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów identycznych lub podobnych pochodzących od innej osoby.

Dlaczego warto zastrzec znak towarowy i czy warto ubiegać się o uprzednie pierwszeństwo?

Zarejestrowanie znaku towarowego stanowi kluczowy krok w ochronie marki. Jest chyba najprostszym orężem do walki z nieuczciwą konkurencją. Udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy jest gwarancją uzyskania wyłącznego prawa do używania logo czy nazwy swojej firmy. Ponadto ułatwia to niewątpliwie dochodzenie roszczeń w wypadku ewentualnych naruszeń. Takie prawne zabezpieczenie to stosunkowo niewielka inwestycja, o której z pewnością warto pomyśleć.

Z pewnością warto również wziąć pod uwagę ubieganie się o uprzednie pierwszeństwo, w szczególności, jeśli zamierza się ubiegać o ochronę poza granicami Polski. Takie pierwszeństwo przysługuje „na zasadach określonych w umowach międzynarodowych według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia znaku towarowego, jeżeli zgłoszenie w Urzędzie Patentowym zostanie dokonane w okresie 6 miesięcy od tej daty” (art. 124). Natomiast pierwszeństwo z wystawy zostaje przyznawane „według daty wystawienia towaru oznaczonego tym znakiem w Polsce lub za granicą, na wystawie międzynarodowej oficjalnej lub oficjalnie uznanej, jeżeli zgłoszenie w Urzędzie Patentowym tego znaku towarowego nastąpi w okresie 6 miesięcy od tej daty” (art. 125).