Obecnie trwają prace nad ostatecznym brzemieniem ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (dalej „projekt”); tekst projektu znajduje się na stronach internetowych sejmu: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/Projekty/8-020-1211-2019/$file/8-020-1211-2019.pdf).
Wokół prac nad projektem pojawiło się szereg wątpliwości oraz kontrowersji. Pojawiły się głosy, wyrażane również publicznie, że wejście w życie tego projektu w aktualnym kształcie sprawi, że korzystanie z usług agencji pracy tymczasowej stanie się nieopłacalne przez to, że pracodawca użytkownik będzie odpowiadał za działania i zaniechania pracowników tymczasowych tak jak za działania pracowników własnych (vide: https://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/1405536,projekt-o-odpowiadzialnosci-podmiotow-zbiorowych-agencja-tymczasowa.html).
Pogląd ten nie ma jednak żadnego uzasadnienia w samej treści projektu, gdyż jego uważna analiza prowadzi do wręcz odwrotnego wniosku, co pokrótce postaram się wyjaśnić.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 3 projektu, podmiot zbiorowy (czyli np. pracodawca użytkownik) odpowiada za czyn zabroniony pozostający w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, o ile czyn zabroniony zostanie popełniony przez osobę przez niego zatrudnioną, w związku ze świadczeniem pracy na jego rzecz.
Taka definicja prowadzi do jednoznacznego wniosku, że podmiot zbiorowy ponosi odpowiedzialność wyłącznie za pracowników własnych, a prawdopodobnie również za osoby wykonujące obowiązki w oparciu o umowy cywilnoprawne.
Biorąc pod uwagę charakter prawny pracy tymczasowej oczywistym jest, że pracownik tymczasowy nie jest osobą zatrudnioną przez pracodawcę użytkownika ale przez agencję pracy tymczasowej, co wynika chociażby z art. 2 pkt. 2 ustawy o Zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1608 z późń. zm.), który wprost stanowi, że pracownik tymczasowy oznacza pracownika zatrudnionego przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika.
W związku z tym, skoro z definicji tej wynika, ze pracownik tymczasowy jest zatrudniany przez agencję pracy tymczasowej to nie można uznać aby był on zatrudniany przez pracodawcę użytkownika.
A więc czy pracodawca-użytkownik może ponieść odpowiedzialność za czyn popełniony przez pracownika tymczasowego? Tak, ale odpowiedzialność ta jest ograniczona w stosunku do odpowiedzialności jaką ponosi on za działania zatrudnianych przez siebie pracowników. W przypadku pracowników własnych pracodawca będzie ponosił odpowiedzialność za czyn zabroniony pozostający w bezpośrednim związku z prowadzoną przez niego działalnością.
Tymczasem w przypadku pracowników tymczasowych pracodawca użytkownik będzie ponosił odpowiedzialność za czyn popełniony przez pracownika tymczasowego jeżeli:
1) pracodawca użytkownik chociażby pośrednio osiągnął korzyść majątkową z czynu pracownika tymczasowego
2) pracodawca użytkownik lub jego organ (czyli najczęściej członkowie zarządu), wiedział lub przy zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach mógł się dowiedzieć, że pracownik tymczasowy będzie usiłował popełnić lub popełnił czyn zabroniony lub pracodawca użytkownik nie wdrożył procedur bezpieczeństwa określonych w przepisach projektu ustawy (art. 6 ust. 4)
Podsumowując powyższe rozważania należy jednoznacznie uznać, że wedle aktualnego brzmienia projektu ustawy (który może jednak ulec zmianie), wbrew twierdzeniom części autorów, korzystanie z usług agencji pracy tymczasowej jest wręcz korzystne dla pracodawców użytkowników z powodu mniejszego ryzyka odpowiedzialności, podczas gdy odpowiedzialność za czyny własnego pracownika jest surowa i trudna do uniknięcia.
