Ustawa o Fundacji Rodzinnej wprowadza korzystne rozwiązania podatkowe. Optymalnie skonstruowana Fundacja Rodzinna pozwala na uniknięcie lub zminimalizowanie podatku od spadku i darowizn, co jest znaczącą oszczędnością finansową. Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła zmiany m.in. w trzech ustawach podatkowych: w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Poniżej przedstawię, czego dokładnie dotyczą zmiany.
Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wyłączone będzie nabycie od fundacji rodzinnej w ramach świadczenia tej fundacji praw lub rzeczy przez fundatorów lub beneficjentów. To samo dotyczy mienia, które zostało otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji, pod warunkiem że nabycie następuje na podstawie tytułu określonego w ustawie od spadków i darowizn (np. darowizna, nieodpłatna służebność). Ww. zasady dotyczą przy tym także fundacji rodzinnej w organizacji.
W związku z ww. wyłączeniem przyjrzeć się należy dalej ustawie o PIT, albowiem z uwagi na powyższe wyłączenie to tam musimy szukać dalszych uregulować podatkowych w zakresie fundacji rodzinnej.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) wprost odwołuje się do ustawy o fundacji rodzinnej. Przede wszystkim odwołanie takie znajdziemy w zakresie samej definicji, ale ustawa wskazuje także wprost, że „ Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się również przychody z tytułu otrzymania lub postawienia do dyspozycji świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej”. Dodatkowo, zgodnie z ustawą, jeśli przedmiotem tego świadczenia lub tym mieniem nie są pieniądze lub wartości pieniężne, przychód powstaje w ostatnim dniu miesiąca, w którym podatnik otrzymał takie świadczenie lub mienie, a w przypadku świadczenia lub mienia przysługującego za okres dłuższy niż miesiąc, przychód powstaje w ostatnim dniu każdego miesiąca, za który takie świadczenie lub mienie przysługuje. Przepis powyższy pozwala zatem na ustalenie momentu przychodu.
Z ww. zwolnienia od podatku korzysta sam fundator, a także osoby zaliczane do tzw. grupy zero w stosunku do fundatora (na podstawie przepisów ustawy od spadków i darowizn), a dotyczy ono zarówno sytuacji, gdy osoby te otrzymują świadczenia od fundacji, jak i mienia otrzymanego w związku z rozwiązaniem fundacji. Świadczenia alimentacyjne na rzecz beneficjenta ze strony fundacji rodzinnej również objęte są ww. zwolnieniem.
W tym wypadku ważne może być także ustalenie odpowiedniej proporcji wniesionego przez poszczególne osoby mienia. W przypadku, gdy fundacja ma więcej niż jednego fundatora lub mienie zostało wniesione do fundacji przez inne osoby to zwolnienie będzie mu przysługiwało w odpowiedniej proporcji do wniesionego przez niego do fundacji mienia. Kwestie te możemy ustalić w oparciu o spis mienia. W spisie mienia fundacji dokonuje się dokładnego określenia proporcji wartości majątku wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub fundację rodzinną. W celu doprecyzowania źródła wnoszonego majątku należy sięgnąć do art. 28 ustawy o fundacji rodzinnej, który mówi, że mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny albo spadku przez fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo ‒ uważa się za wniesione przez fundatora. Natomiast majątek wniesiony do fundacji przez inne osoby uważa się za wniesiony przez fundację rodzinną.
Beneficjenci, którzy należą do tzw. zerowej grupy podatkowej wobec osoby fundatora to następujące osoby:
– małżonek
– zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki, itd.
– wstępni – rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.
– rodzeństwo
– pasierbowie
– ojczym, macocha
Zgodnie z tym, co napisałem powyżej, osoby te będą zwolnieni od podatku PIT w wypadku otrzymania świadczeń albo mienia po rozwiązaniu fundacji. Dodatkowo osoby należące do pierwszej i drugiej grupy podatkowej zapłacą w takim wypadku niższy podatek od osób fizycznych w wysokości 10%, zamiast 15%.
Na podstawie ustawy fundacja rodzinna zobowiązana jest także do poboru podatku zryczałtowanego od przychodów (zarówno pieniężnych jak i niepieniężnych) z tytułu świadczeń lub mienia otrzymanego lub postawionego do dyspozycji beneficjentów i osób uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Jeśli ww. korzyści przysługują za okres dłuższy niż miesiąc to przy obliczaniu podatku bierze się pod uwagę wartość przypadającą za 1 miesiąc- analogicznie jak w przypadku ustalania powstawania przychodu w związku z nabyciem lub otrzymaniem mienia fundacji.
Fundacja rodzinna jako osoba prawna jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Przepisy ustawy o CIT znajdą także zastosowanie do spółek jawnych, jeżeli wspólnikiem spółki jawnej jest fundacja rodzinna. Ustawa stosuje się także do fundacji rodzinnych w organizacji.
Jednocześnie, godnie z art. 6 ustawy o CIT fundacje rodzinne są zwolnione od podatku. Od tej zasady ustawa przewiduje jednak kilka wyjątków.
Po pierwsze, zwolnienie, o którym mowa powyżej, nie ma zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej w zakresie, w jakim działalność taka wykracza poza ramy działalności gospodarczej dopuszczalnej przez ustawę o fundacji rodzinnej.
Po drugie zwolnienie to nie ma zastosowania do osiąganych przez fundację rodzinną przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 z fundacją rodzinną, beneficjentem lub fundatorem, przy czym wielkość udziałów i praw, o których mowa w art. 11a ust. 2 pkt 1, wynosi co najmniej 5%.
Natomiast w zakresie fundacji rodzinnej w organizacji traci ona prawo do zwolnienia w przypadku, gdy nie została zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych w terminie sześciu miesięcy od dnia jej powstania albo postanowienie sądu rejestrowego odmawiające jej zarejestrowania stało się prawomocne, przy czym utrata prawa do zwolnienia następuje od dnia powstania fundacji rodzinnej w organizacji. W takim przypadku fundacja rodzinna w organizacji zobowiązana jest do złożenia zeznań podatkowych oraz zapłaty podatku wraz z odsetkami.
W zakresie w jakim fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej stawka podatku wynosi 25% podstawy opodatkowania.
Była już o tym mowa w pierwszym artykule z naszej serii, jednak przypomnijmy, że zgodnie z art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie:
1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5) udzielania pożyczek:
a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c) beneficjentom;
6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
8) gospodarki leśnej.
Przykładowo fundacja rodzinna może nabyć nieruchomość, a następnie oddać ją pod wynajem i taki przypadek będzie zwolniony z podatku CIT.
Do chwili, gdy fundacja nie będzie wypłacać świadczeń beneficjentom nie będzie obciążona podatkiem CIT. Sytuacja zmieni się dopiero, jeśli fundacja zostanie zlikwidowana lub nastąpią wypłaty świadczeń dla beneficjentów – wtedy zostanie nałożony podatek CIT w wysokości 15%.
Z powyższych rozważań wynika jasno, że fundacja rodzinna zapewnia kilka korzystnych rozwiązań podatkowych, w tym także w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, choć oczywiście w ograniczonym zakresie. Wydaje się jednak, że te rozwiązania mogą wpłynąć na większe zainteresowanie wykorzystaniem fundacji rodzinnej w obrocie.
Źródła:
Uzasadnienie projektu ustawy o fundacji rodzinnej, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2798.
Zobacz inne nasze teksty odnośnie fundacji rodzinnej:
